Vài dòng lịch sử về Đêm Hội Phẫu Thuật Viên-Huế

Tục ngữ có câu “Ôn cố tri tân”, là lời khuyên chúng ta nên nhớ về cái cũ, mặc dầu hôm nay có khác xưa nhiều. Nhớ đến lời ông cha đã dạy nên khi nhận được giấy mời đi dự đêm hội phẫu thuật viên Huế vào tối 30/12/2016 làm tôi bồi hồi nhớ lại những ngày xưa.
Những năm tháng sau năm 1975, kinh tế của đất nước rất khó khăn, kiệt quệ, cái ăn cái uống rất thiếu thốn nói chi đến hội với hè.
Mỗi năm chỉ mong đến ngày cúng tất niên sau một năm làm việc, trước “cúng” tế cầu ơn trên phù hộ, sau là “cấp” được miếng thịt chén rượu cho thầy trò, anh em đồng môn cùng nhau nâng ly để mừng Xuân đến.
May mắn của liên bộ môn (LBM) Ngoại-Giải Phẫu-Phẫu Thuật Thực Hành thuộc trường Đại Học Y Khoa Huế, cứ mỗi dịp tất niên-Tết đến-Xuân về là có rất nhiều thịt, ít nhất cũng hai-ba con “cờ tây” để ăn tất niên do sau những giờ thực tập Phẫu Thuật Thực Hành để lại.
LBM hồi đó có khoảng 10 người, BS Nguyễn Văn Thái chủ soái, BS Nguyễn Khoa Hinh phó soái và BS Nguyễn Kim Hải giáo vụ soái. Ba BS này từ ngoài Bắc vào nên rất rành chuyện nấu những món cờ tây, ngoài ra còn có chú Diêu, chú Ngò công nhân của LBM cũng khá rành rõi chuyện nấu nướng các món ăn đặc biệt này. Chúng tôi, 7-8 BS (Ngạc, Cương, Ái, Định, Thái, Lượng, Tùng...) ở miền Nam, con nhà Phật, lúc đầu chưa quen với những món “cầy tơ” nhưng những năm sau do cái đói hoành hành nên cũng quen dần với các món ăn ấy.
Buổi lễ cúng tất niên chỉ đơn giản, theo phong tục cổ truyền của ông cha có con gà, quả xôi, hương đèn, vàng bạc...cúng tại phòng thực tập của BM giải phẫu nơi ngày xưa tôi đã từng học ở đó.
Liên hoan tất niên rất thịnh soạn cũng tổ chức tại phòng thực tập này: Thức ăn có “cờ tây bảy món” phay, dồi, nhựa mận, xáo, bún, cháo, xôi, mỳ... Thức uống có rượu Bình Đông nụ, một đôi khi có rượu Vokka. Khách mời khá đông BS Cung, BS Ý, BS Khôi trong ban lãnh đạo BV cũng là những nhà cầm dao kỳ cựu và tất cả các BS của khoa ngoại BV TW Huế (BS Thân, BS Dũng, BS Dung, BS An, BS Hỷ, BS Tuệ, BS Hiền…). Sau buổi liên hoan mọi người no, say, protide đầy bụng, khi tan tiệc ra về có người trúc nghiêng, trúc ngã. Mặc dầu luôn luôn chuẩn bị đầy đủ cho những buổi liên hoan thịnh soạn, nhưng bao giờ BTC cũng dành lại một phần “cầy tơ” tươi, sống cho các bậc sành điệu nấu các món này để “vui xuân không quên nhiệm vụ” trong ba ngày Tết.
Cúng tất niên, liên hoan được vài năm như thế, những năm sau số người tham dự tăng lên do BS của LBM & BS của khoa ngoại nhận thêm hằng năm và buổi liên hoan cũng vượt ra khỏi LBM, lần đầu tiên được tổ chức tại tư thất của GĐ bệnh viện BS Hồ Văn Cung (nằm trong khuôn viên BV), những năm sau tại nhà BS Tôn Thất Cầu, BS Nguyễn Kim Tuệ, Hội Trường BV, nhà hàng Ông Táo…Dần dần những món lịch sử cờ tây-rượu Bình Đông cũng đi vào dĩ vãng để nhường lại cho những món ăn thức uống cao sang tại các nhà hàng, khách sạn lớn trong TP Huế đã có cơ hội đón chào Đêm Hội Phẫu Thuật Viên-Huế truyền thống rất trọng thể.
Càng về sau này, đêm hội phẫu thuật viên còn lan đến các chuyên khoa như Phụ-sản, Mắt, Răng Hàm Mặt, Tai Mũi Họng…làm cho đêm hội của những người cầm dao xứ Huế càng thêm hoành tráng.
Cúng tất niên của BM giải phẫu&phẫu thuật thực hành vẫn duy trì nhưng lui về quê cũ dưới mái trường xưa và cùng với sinh viên toàn tâm toàn lực làm hồi sinh lại Lễ Macchabée truyền thống của SVYK để tri ân những người đã hiến dâng thân xác mình cho khoa học phục vụ cho BS và SV nghiên cứu và học tập.

Liên hoan tất niên năm nào đã tự diễn biến thành Đêm Hội Phẫu Thuật Viên, Gala Phẫu Thuật Viên…lúc nào không hay, đó là tất yếu của lịch sử.
Từ những năm đầu tiên đến nay cũng gần tròn 40 năm, ngày hội của PTV-Huế, nhiều PTV bậc thầy, đàn anh đã không còn trên cõi đời này. Chúng ta cùng nhau thắp nén hương lòng tưởng nhớ đến quý vị đó, suốt một đời phục vụ bệnh nhân, phục vụ y đạo, giảng dạy sinh viên. Đó là những tấm gương sáng cho các thế hệ học trò hôm nay và mai sau noi theo.
Chú Diêu, chú Ngò, những người đầu bếp cho những món “cờ tây” năm xưa, là những công nhân phục vụ SVYK thực tập mổ xác, mổ chó, suốt đời tận tụy phục vụ sinh viên học tập góp phần cho sự trưởng thành của những PTV lớn, BS giỏi hôm nay. Hai chú ấy cũng đã về với cõi vĩnh hằng nhiều năm rồi. Xin dành một nén hương cho tất cả những người quá cố đã góp công sức một cách thầm lặng cho sự lớn mạnh trong đào tạo y giới ngày nay.
40 năm ngày hội PTV, 41 năm từ ngày đất nước thống nhất, ngành ngoại khoa Huế đã tiến lên một bước khá dài, từ một cái nôi của Khoa-Bộ Môn ngoại (vỏn vẹn chưa đến 20 thành viên) đã vươn mình lớn mạnh chia nhiều chuyên khoa hệ ngoại, TT ung bướu, TT Tim Mạch, TT CTCH nhiều chuyên khoa ngoại của BV ĐHYD Huế và ngành ngoại cơ sở hai ở Phong Điền của BVTW Huế. Hy vọng rằng ngành ngoại khoa-Huế đoàn kết tiến lên mãi, có tầm mức quốc gia và quốc tế để nhân dân TT-Huế và Việt Nam được hưởng lợi từ những thành quả của ngành ngoại khoa-Huế.
Trước thềm năm mới, Xuân Đinh Dậu, xin chúc tất cả PTV dồi dào sức khỏe, hạnh phúc-thành đạt. Xin chúc các lão tiền bối PTV giữ gìn sức khỏe, giữ vững phong độ của mình để hằng năm đến vui cùng ngày hội phẫu thuật viên-Huế.

Mùa Đông năm Bính Thân (2016)
BS Trần Đức Thái
Chấp bút